Terry Pratchett, whose sense of humour can be best described as lightweight cynicism, which after leaving the stage, takes off the corset, puts slippers on and takes a whiff from its pipe with a long sigh, said once. Sufficiently advanced technology is indistinguishable from magic.

I thoroughly disagree. One. Technology is a completely different word to magic. Two. First, one assumes there is a process, which human brain can describe. Dissect. Even maybe understand. The second one remains in the unknown-unknown zone. Or even better, a zone that human brain can not understand. And for that we call it magic.

So magic can be scaled. An engaged scientist, who understands more of the processes they are exploring. Will think of something as of technology. A laic at the same time will take it for magic. Something they can’t even think of dissecting, describing or understanding.

There are also complex examples of technology, which border on magic. Mainly because we know and observe a thing works, but we are not certain how. Like the quantum theory. Or the so-called artificial intelligence.

Artificial intelligence is where we can start to explore our thoughts around whether intelligence exists. Would anyone agree to the definition of intelligence as something that gives you power to identify patterns and reforming the patterns into a much better whole? On a massive scale, with unimaginable amount of data points?

Is there a place for the soul, then? If the soul is irrelevant, what is the purpose and motivation of being intelligent? Humans created the so-called artificial intelligence, because our brains are most likely not trained to process that many data points in a short period of time. Maybe even because we don’t need it. And we never will. This is an interesting point for some, who claim AI will only automate things we don’t want to do anyway. We see it as waste. And probably so did our bodies for the last few millions of years of evolution.

It is quite possible that the spark, or the soul, is responsible for passing on the patterns each human needs to survive. Without a need of exhausting training and exceeding oneself. This would be quite sad and deterministic, though. It would assume we get born to re-learn a predefined set of skills and live life as it was planned a long time ago. Not living, but re-living pre-learned experiences and skills. I digress though.

The textbook definition of intelligence is the ability to acquire and apply knowledge and skills. The so-called artificial intelligence though can only do this in its limited specialisms. At least for the time being. It is also limited by digitization and quantification of information and inability to bypass data curation steps. It is then unable to surpass the constraints applied by human intelligence in the form of technology and set of data we allow it to ingest. Albeit, besides these limitations, it is able to acquire new skills and apply the acquired knowledge. Thus, we could say it is intelligent. Unless, of course, our definition of intelligence is wrong.

In its archaic form, intelligence, meant simply a set of news or information. It is worth to mention that there is a big difference between news and information. News is a contextual subset of information. News need to be fresh, not heard of before. They carry information. We can say information exists. However, we can’t say that by possessing information we are intelligent. At least not any more. It became too abundant and information becomes more and a more worthless word.

Information can also be used to discuss limitations of digital technology. Some people say biological signals can’t be super positioned over information contained within an artificial wireless signal. They obviously fail on basic constraints and measurement technology thinking. Playfully and hyperbolically comparing such considerations to considerations about a flat earth. That our super-precise meters can’t measure something (while being created for something completely different from measuring discrete, low amplitude biological signals), it does not mean the super position of other information does not exist. The instruments might just be not precise enough. Like it was with the canals on Mars. The second thing we need to remember is that quantification of signals is based off selecting data we use as measurement points on a timescale. As in, we drop a good part of the data and extrapolate the result. And thirdly, the materials used to build meters might be interfering or completely filtering out some of the results we are after. But my real point here is, to be aware of the limitations of how we measure things.

The same thing happens to the human brain, with its powerful context and meaning filters. All created or acquired for a good reason. Sometimes one can become more intelligent just by questioning ones own beliefs. Which isn’t easy. Psychologists say, that redacting our core beliefs is most likely the best way to increase our quality of life. But it is also a thing that kills us. And often blocks our intelligence, as intelligence is defined above.

An example here would be reading entries from a popular blogger. Who will discourage us by saying that something has no value. Or that it’s just plain stupid. Without giving reasons, in order to remain fashionable and better, we then put a filter on this knowledge or skill. Cognitive dissonance and the value of our beliefs will then prevent us from delving deeper into the disliked topic.

The above polemic opens up another problem with assessing whether intelligence exists or not. This is what meaning of the word and at which time and in which context we mean it. Or what do we call skills, knowledge, and information. For example, if I temporarily lose my ability to acquire and apply knowledge and skills or can’t gather more information. Or if I am so overwhelmed with information and I decide not to acquire more. Or I can’t recognize knowledge. In other cases, I have no motivation. Am I still intelligent? Am I temporarily not-intelligent? Stupid? Is artificial intelligence smarter than me, then, because I can’t acquire new skills and knowledge? But I can still exist as a happy human being. I’d even argue as an intelligent one?

And here comes the crux of the hardships of defining terms everyone thinks they know what they are talking about, but the deeper we look, the harder to prove what they are or whether they truly exist. We can definitely state, that intelligence exists as a concept. Otherwise, we would not bother to find a word for it and then attach a meaning to it. But to assess if someone or something is intelligent, the deeper we look, the harder it becomes. Experimentally, it is difficult to prove ‘being intelligent’. Hence one of my favorite phrases – ‘how artificial is your intelligence?’ – still amuses me because it’s so true!

Thank you, if you got this far, and I leave you with an even more confusing quote from Albert Camus — ‘You know very well that I no longer think. I am far too intelligent for that.’

And happy hunting in your journey towards answers for the question stated in the title!

---

Czy inteligencja istnieje? A teraz, proszę pana, spróbuj mnie pan przekonać!

Terry Pratchett, którego poczucie humoru można najlepiej opisać jako lekką cyniczność, która po zejściu ze sceny zdejmuje gorset, wkłada kapcie i z długim westchnieniem zaciąga się fajką, powiedział kiedyś: “Wystarczająco zaawansowana technologia nie różni się od magii.”

Zupełnie się z tym nie zgadzam. Po pierwsze, technologia to zupełnie inne słowo niż magia. Po drugie, w przypadku technologii zakłada się istnienie procesu, który ludzki mózg potrafi opisać. Rozłożyć na czynniki. Może nawet zrozumieć. Magia natomiast pozostaje w strefie nieznanego. A jeszcze lepiej, w strefie, której ludzki mózg nie jest w stanie zrozumieć. Niepoznawalnego. I dlatego nazywamy ją magią.

Magia może być skalowana. Zaangażowany naukowiec, który rozumie więcej z procesów, które bada, uzna coś za technologię. Laik natomiast weźmie to za magię. Coś, czego nie potrafi nawet pomyśleć o rozłożeniu na czynniki, opisaniu czy zrozumieniu.

Istnieją również złożone przykłady technologii, które graniczą z magią. Głównie dlatego, że wiemy i obserwujemy, że coś działa, ale nie jesteśmy pewni jak. Jak teoria kwantowa. Albo tzw. sztuczna inteligencja.

Sztuczna inteligencja to punkt wyjścia do eksploracji naszych myśli na temat istnienia inteligencji. Czy ktoś zgodziłby się na definicję inteligencji jako czegoś, co daje ci moc rozpoznawania wzorców i przekształcania tych wzorców w znacznie lepszą całość? Na ogromną skalę, z niewyobrażalną liczbą punktów danych?

Czy istnieje wtedy miejsce dla duszy? Jeśli dusza jest nieistotna, jaki jest cel i motywacja bycia inteligentnym? Ludzie stworzyli tzw. sztuczną inteligencję, ponieważ nasze mózgi prawdopodobnie nie są przystosowane do przetwarzania tak wielu punktów danych w krótkim czasie. Może nawet dlatego, że tego nie potrzebujemy. I nigdy nie będziemy potrzebować. Jest to interesujący argument dla tych, którzy twierdzą, że AI automatyzuje tylko rzeczy, których i tak nie chcemy robić. Uważamy je za marnotrawstwo. I prawdopodobnie tak samo myślały nasze ciała przez ostatnie kilka milionów lat ewolucji.

Jest całkiem możliwe, że iskra, czy dusza, jest odpowiedzialna za przekazywanie wzorców, których każdy człowiek potrzebuje do przetrwania. Bez potrzeby wyczerpującego treningu i przekraczania siebie. To byłoby jednak dość smutne i deterministyczne. Zakładałoby, że rodzimy się, aby ponownie nauczyć się zestawu umiejętności i żyć zgodnie z planem ustalonym w przeszłości. Nie żyć, ale przeżywać wcześniej nauczone doświadczenia i umiejętności. Ale odchodzę od tematu.

Podręcznikowa definicja inteligencji to zdolność do nabywania i stosowania wiedzy oraz umiejętności. Tzw. sztuczna inteligencja może to jednak robić tylko w swoich ograniczonych specjalnościach. Przynajmniej na razie. Jest również ograniczona przez cyfryzację i kwantyfikację informacji oraz niemożność pominięcia etapów kuracji danych. Jest zatem niezdolna do przekroczenia ograniczeń nałożonych przez ludzką inteligencję w postaci technologii i zestawu danych, które jej udostępniamy. Mimo tych ograniczeń, jest w stanie nabywać nowe umiejętności i stosować nabytą wiedzę. Możemy więc powiedzieć, że jest inteligentna. Chyba że, oczywiście, nasza definicja inteligencji jest błędna.

W swojej archaicznej formie inteligencja oznaczała po prostu zestaw wiadomości lub informacji. Warto wspomnieć, że istnieje duża różnica między wiadomościami a informacjami. Wiadomości są kontekstowym podzbiorem informacji. Wiadomości muszą być świeże, wcześniej nieznane. Niosą ze sobą informację. Możemy powiedzieć, że informacja istnieje. Jednak nie możemy powiedzieć, że posiadając informację, jesteśmy inteligentni. Przynajmniej nie teraz. Stała się zbyt popularna, a słowo informacja staje się coraz bardziej bezwartościowe.

Informacja może być również użyta do dyskusji na temat ograniczeń technologii cyfrowej. Niektórzy ludzie twierdzą, że sygnały biologiczne nie mogą się nakładać na informacje zawarte w sztucznym sygnale bezprzewodowym. Porównując filuternie i hiperbolicznie takie rozważania do rozważań o płaskiej ziemi. Oczywiście, nie uwzględniają podstawowych ograniczeń i założeń metodologii pomiarowej. To, że nasze superprecyzyjne mierniki nie mogą czegoś zmierzyć (chociaż są stworzone do czegoś zupełnie innego niż pomiar dyskretnych, ultra niskiej amplitudy sygnałów biologicznych), nie oznacza, że superpozycja innych informacji nie istnieje. Instrumenty mogą być po prostu nie dość precyzyjne. Jak to było z kanałami na Marsie. Druga rzecz, o której musimy pamiętać, to że kwantyfikacja sygnałów opiera się na wyborze danych, które wykorzystujemy jako punkty pomiarowe na osi czasu. Jak w przypadku, kiedy pomijamy dużą część danych i ekstrapolujemy wynik. I po trzecie, materiały używane do budowy mierników mogą interferować lub całkowicie filtrować niektóre z wyników, których szukamy. Ale moje prawdziwe przesłanie tutaj to świadomość ograniczeń sposobu, w jaki mierzymy rzeczy.

To samo dzieje się z ludzkim mózgiem, z jego potężnymi filtrami kontekstu i znaczenia. Wszystkie stworzone lub nabyte z dobrego powodu. Czasami można stać się bardziej inteligentnym, kwestionując własne przekonania. Co nie jest łatwe. Psychologowie twierdzą, że redagowanie naszych podstawowych przekonań jest najprawdopodobniej najlepszym sposobem na poprawę jakości życia. Ale to także coś, co nas zabija. I często blokuje naszą inteligencję, jak zdefiniowaliśmy ją powyżej.

Przykładem tutaj może być czytanie wpisów popularnego blogera. Który zniechęci nas, mówiąc ze cos nie ma wartości. Lub, że jest po prostu głupie. Bez podawania przyczyn, aby pozostać modni i lepsi, zakładamy wtedy filtr na tę wiedzę lub umiejętność. Dysonans poznawczy i wartość naszego przekonania, powstrzyma nas wtedy przed pogłębieniem znielubionego tematu.

Powyższa polemika otwiera kolejny problem związany z oceną, czy inteligencja istnieje, czy nie. To, co oznacza to słowo i w jakim czasie oraz w jakim kontekście je używamy. Albo co nazywamy umiejętnościami, wiedzą i informacją. Na przykład, jeśli tymczasowo tracę zdolność do nabywania i stosowania wiedzy oraz umiejętności, albo nie mogę zebrać więcej informacji. Albo jeśli jestem tak przytłoczony informacją, że decyduję się nie zdobywać więcej. Albo nie potrafię rozpoznać wiedzy. W innych przypadkach nie mam motywacji. Czy jestem wtedy nadal inteligentny? Czy jestem tymczasowo nieinteligentny? Głupi? Czy sztuczna inteligencja jest wtedy mądrzejsza ode mnie, ponieważ nie mogę zdobywać nowych umiejętności i wiedzy? Ale nadal mogę być szczęśliwym człowiekiem. A nawet, powiedziałbym, inteligentnym?

I tu tkwi sedno trudności w definiowaniu terminów, o których wszyscy myślą, że wiedzą, o czym mówią, ale im głębiej w nie wejrzymy, tym trudniej udowodnić, że istnieją, lub co znaczą. Możemy na pewno stwierdzić, że inteligencja istnieje jako koncepcja. W przeciwnym razie nie zawracalibyśmy sobie głowy znalezieniem słowa na to i przypisaniem mu znaczenia. Ale ocena, czy ktoś lub coś jest inteligentne, im głębiej patrzymy, tym trudniejsza się staje. Doświadczalnie, jest trudno udowodnić ‘bycie inteligentnym’. Stąd jedna z moich ulubionych fraz — ‘jak sztuczna jest Twoja inteligencja?’, nadal doskonale bawi mnie, bo jakże jest prawdziwa!

Dziękuję, jeśli dotarłeś aż tutaj, i zostawiam cię z jeszcze bardziej dezorientującym cytatem Alberta Camusa: „Wiesz dobrze, że już nie myślę. Jestem na to zbyt inteligentny.”

I powodzenia w twojej podróży w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie postawione w tytule!